Kostkowce
| Cubozoa[1] | |||
| Werner, 1973 | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | parzydełkowce | ||
| Gromada | kostkowce | ||
| Synonimy | |||
| |||
| |||
| |||
Kostkowce, kubopławy (Cubozoa) – gromada zwierząt wodnych z typu parzydełkowców (Cnidaria), wcześniej zaliczanych do krążkopławów (Scyphozoa). W ich rozwoju występuje metageneza. Pokoleniem dominującym jest kubomeduza, stąd spotykana czasem nazwa zwyczajowa kubomeduzy[2] lub kostkomeduzy (Cubomedusae)[3]. Należą do nich gatunki silnie parzące, a także najbardziej jadowite[4], m.in. osa morska (Chironex fleckeri). Największym znanym przedstawicielem jest Carybdea alata. W zapisie kopalnym znany jest †Anthracomedusa turnbulli pochodzący ze środkowego kambru.
Występowanie
Głównie ciepłe wody strefy tropikalnej i subtropikalnej. Carybdea marsupialis i Carybdea rastoni spotykane są również w strefie umiarkowanej. Kubopławy nie występują w Polsce.
Charakterystyka
Kostkowce przypominają w dużym stopniu krążkopławy. Są jednak dość łatwe do odróżnienia od swoich bliskich kuzynów: widziane z góry są kwadratowe, a nie okrągłe, lepiej i szybciej pływają. Meduza ma ciało czterograniaste, dzwonkowate, z czterema ropaliami na krawędziach parasola. Jama chłonąco-trawiąca jest podzielona czterema przegrodami. Gamety są wyrzucane do jamy chłonąco-trawiącej. Polipy kubopławów mają zwykle niewielkie rozmiary. Są nazywane kubopolipami. Żyją pojedynczo, nie wytwarzają szkieletu. W odróżnieniu od krążkopławów kubopławy nie rozmnażają się przez strobilizację.
Klasyfikacja
Pierwszym znanym nauce kubopławem, opisanym przez Linneusza w 1758, był Carybdea marsupialis. W 1880 Ernst Haeckel wyodrębnił ten i podobne gatunki do taksonu, który nazwał Cubomedusae. W 1973 Werner, na podstawie odmiennego od krążkopławów cyklu życiowego i budowy polipa, podniósł je do rangi gromady, nadając im nazwę Cubozoa[5].
Jest to niewielka grupa 36 znanych nauce gatunków, grupowanych w dwóch rzędach[5]:
- Carybdeida (Charybdeida) – charybdy, Cubomedusae bywa podawane jako ich synonim[6]
- Chirodropida – osy morskie, wcześniej opisywane jako kostkomeduzy (Cubomedusae).
oraz
- †Anthracomedusa turnbulli
Uwagi
- ↑ Jak podano w treści, nazwa bywa podawana jako synonim całej gromady lub jednego z rzędów.
Przypisy
- ↑ Cubozoa, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Janet Moore: Wprowadzenie do zoologii bezkręgowców. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2011. ISBN 978-83-235-0503-7.
- ↑ Kostkowce, WIEM [dostęp 2014-09-27] [zarchiwizowane z adresu 2014-09-27] .
- ↑ Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4.
- ↑ a b Daly et al. The phylum Cnidaria: A review of phylogenetic patterns and diversity three hundred years after Linneaeus. „Zootaxa”. 1668, s. 127-182, 2007. (ang.).
- ↑ Cubomedusae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-09-27] (ang.).
Bibliografia
- Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 100–101. ISBN 978-83-01-16108-8.
- Britannica: animal/box-jellyfish
- БРЭ: 2118413
- SNL: kubemaneter
- Catalana: 0095295
- DSDE: havhvepse
