Drugi rząd Wincentego Witosa
Polska | |
Drugi rząd Wincentego Witosa po zmianach 27 października 1923 | |
Premier | Wincenty Witos |
---|---|
Partie | |
Kadencja | od 28 maja 1923 |
Poprzedni | |
Następny |
Drugi rząd Wincentego Witosa – gabinet pod kierownictwem premiera Wincentego Witosa, utworzony 28 maja 1923 roku. Rząd ustąpił 14 grudnia 1923 roku.
Pakt Lanckoroński i utworzenie rządu Chjeno-Piasta
W okresie rządów Władysława Sikorskiego toczyły się rozmowy między prawicą a „Piastem”. Odbywały się często konferencje. Brali w nich udział m.in. Wincenty Witos, Stanisław Głąbiński oraz senator „Piasta” Ludwik Hammerling, właściciel Lanckorony. W rozmowach tych uczestniczyli także przedstawiciele Chadecji oraz chrześcijańsko-narodowi, którzy byli przeciwni ustępstwom dla „Piasta” w sprawie reformy rolnej. W klubie PSL „Piast” grupa Dąbskiego też stanowczo sprzeciwiała się porozumieniu z prawicą.
W marcu obradował Zarząd Główny PSL „Piast”, który wyraził sprzeciw wobec projektu utworzenia rządu opartego na PSL Piast, lewicy i słowiańskich mniejszościach narodowych. Pozostawał tylko sojusz z prawicą, który w kwietniu zatwierdził klub parlamentarny PSL Piast.
Dnia 17 maja w mieszkaniu senatora ZLN Juliana Zdanowskiego w Warszawie podpisano słynny Pakt Lanckoroński. Udział Hammerlinga w kierowniczym aktywie Piasta i fakt, że obrady wstępne odbywały się podobno w jego majątku w Lanckoronie, przyczyniły się do powstania powszechnie przyjętej, choć nieścisłej nazwy. Pakt podpisali: Głąbiński, Seyda, Witos, Kiernik, Korfanty i Chaciński.
Po podpisaniu porozumienia Piasta, ZLN i chadecji (Klub Chrześcijańsko-Narodowy przeciwny reformie rolnej odmówił podpisania paktu, obiecując jednak poparcie nowemu rządowi) pozostawała jeszcze kwestia ewentualnego pozyskania NPR.
Zjazd NPR z dni 20-21 maja 1923 r. zajął postawę niezdecydowaną wobec nowo powstałej centroprawicowej większości parlamentarnej.
W tej sytuacji Piast i ChZJN postanowiły obalić rząd Sikorskiego. Premier Sikorski dowiedziawszy się o pakcie lanckorońskim, postanowił postawić pod głosowanie prowizorium budżetowe, które miało być swego rodzaju wotum zaufania dla jego rządu.
Dopiero 26 maja doszło do głosowania w sprawie prowizorium budżetowego. W obronie rządu Sikorskiego wystąpiły PSL Wyzwolenie i PPS. Partie te broniły Sikorskiego od chwili gdy stało się jasne że po jego upadku dojdzie do władzy rząd centrowo – prawicowy. W głosowaniu za skreśleniem funduszów dyspozycyjnych wypowiedziało się 279 posłów (Piast, ZLN, Chadecja, komuniści i mniejszości narodowe), natomiast za rządem głosowały kluby PPS, PSL Wyzwolenie, NPR oraz grupa Dąbskiego w sumie 117 głosów.
Wobec tego rząd Sikorskiego podał się do dymisji, a grupa Dąbskiego (14 posłów) wystąpiła z PSL Piast, tworząc klub sejmowy PSL Jedność Ludowa.
Misję utworzenia nowego rządu otrzymał Wincenty Witos i w nocy 28 maja powołano rząd w składzie:
- Wincenty Witos (PSL „Piast”) – premier
- Stanisław Głąbiński (ZLN) – wicepremier i minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego
- Władysław Kiernik (PSL „Piast”) – minister spraw wewnętrznych
- Marian Seyda (ZLN) – minister spraw zagranicznych
- Aleksander Osiński – kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych
- Stanisław Nowodworski (ChNSP) – minister sprawiedliwości
- Władysław Grabski (ZLN) – minister skarbu
- Władysław Kucharski (ZLN) – minister przemysłu i handlu
- Jerzy Gościcki (ZLN) – minister rolnictwa i dóbr państwowych
- Leon Karliński – minister kolei żelaznych
- Jan Moszczyński – minister poczt i telegrafów
- Jan Łopuszański – minister robót publicznych
- Ludwik Darowski – minister pracy i opieki społecznej
- Jerzy Bujalski (NPR) – kierownik Ministerstwa Zdrowia Publicznego
Zmiany w składzie
- 13 czerwca 1923
- ministrem spraw wojskowych został Stanisław Szeptycki.
- 1 lipca 1923
- ministrem skarbu został Hubert Linde.
- 24 lipca 1923
- utworzono Ministerstwo Reform Rolnych, ministrem został Stanisław Osiecki (PSL „Piast”).
- 1 września 1923
- ministrem skarbu został dotychczasowy minister przemysłu i handlu Władysław Kucharski (ZLN)
- ministrem przemysłu i handlu został Marian Szydłowski (PSL „Piast”).
- Stefan Smólski (ChNSP) został kierownikiem w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej w miejsce Ludwika Darowskiego.
- 14 września 1923
- nowym ministrem kolei żelaznych został Andrzej Nosowicz.
- 27 października 1923
- Wojciech Korfanty (ChNSP) został wicepremierem i ministrem bez teki w miejsce Stanisława Głąbińskiego;
- Roman Dmowski (ZLN) został nowym ministrem spraw zagranicznych w miejsce Mariana Seydy;
- Stanisław Grabski (ZLN) został ministrem wyznań religijnych i oświecenia publicznego;
- Alfred Chłapowski (ChNSR) został ministrem rolnictwa i dóbr państwowych.
- 28 listopada 1923
- zlikwidowano resort ministra zdrowia publicznego, Jerzy Bujalski zachował jednak do końca trwania rządu stanowisko kierownika w tym ministerstwie.
- 5 grudnia 1923
- uległo likwidacji ministerstwo poczt i telegrafów
Bibliografia
- Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej (redakcja naukowa Jacek M.Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana), Warszawa 1994, wyd. BGW, ISBN 83-7066-569-1, t. I, s. 24-25
- p
- d
- e
W dniu zaprzysiężenia |
|
---|---|
Późniejsi członkowie rządu |
- p
- d
- e
- Rada Administracyjna
- Rząd Tymczasowy
- Rada Najwyższa Narodowa
- Rząd Adama Jerzego Czartoryskiego
- Rząd Bonawentury Niemojowskiego
- Rząd Jana Stefana Krukowieckiego
- Tymczasowy Rząd Narodowy
- Komisja Wykonawcza Rządu Narodowego
- Komisja Wykonawcza Dyktatora w Warszawie
- Rząd Narodowy Cywilny
- Rząd Narodowy (Karola Majewskiego)
- Rząd Narodowy (czerwonych prawników)
- Rząd Narodowy (wrześniowy)
- Rząd Narodowy (Romualda Traugutta)
- Rząd Narodowy (Bronisława Brzezińskiego)
- Rząd Jędrzeja Moraczewskiego
- Rząd Ignacego Jana Paderewskiego
- Rząd Leopolda Skulskiego
- 1. rząd Władysława Grabskiego
- 1. rząd Wincentego Witosa
- 1. rząd Antoniego Ponikowskiego
- 2. rząd Antoniego Ponikowskiego
- Rząd Artura Śliwińskiego
- Rząd Juliana Nowaka
- 1. rząd Władysława Sikorskiego
- 2. rząd Wincentego Witosa
- 2. rząd Władysława Grabskiego
- Rząd Aleksandra Skrzyńskiego
- 3. rząd Wincentego Witosa
- 1. rząd Kazimierza Bartla
- 2. rząd Kazimierza Bartla
- 3. rząd Kazimierza Bartla
- 1. rząd Józefa Piłsudskiego
- 4. rząd Kazimierza Bartla
- Rząd Kazimierza Świtalskiego
- 5. rząd Kazimierza Bartla
- 1. rząd Walerego Sławka
- 2. rząd Józefa Piłsudskiego
- 2. rząd Walerego Sławka
- Rząd Aleksandra Prystora
- Rząd Janusza Jędrzejewicza
- Rząd Leona Kozłowskiego
- 3. rząd Walerego Sławka
- Rząd Mariana Zyndrama-Kościałkowskiego
- Rząd Felicjana Sławoja Składkowskiego
- 2. rząd Władysława Sikorskiego
- 3. rząd Władysława Sikorskiego
- Rząd Stanisława Mikołajczyka
- Rząd Tomasza Arciszewskiego
- Rząd Tadeusza Komorowskiego
- Rząd Tadeusza Tomaszewskiego
- Rząd Romana Odzierzyńskiego
- Rząd Jerzego Hryniewskiego
- Rząd Stanisława Mackiewicza
- Egzekutywa Zjednoczenia Narodowego
- Rząd Hugona Hankego
- 1. rząd Antoniego Pająka
- 2. rząd Antoniego Pająka
- 3. rząd Antoniego Pająka
- Rząd Aleksandra Zawiszy
- Rząd Zygmunta Muchniewskiego
- 1. rząd Alfreda Urbańskiego
- 2. rząd Alfreda Urbańskiego
- 1. rząd Kazimierza Sabbata
- 2. rząd Kazimierza Sabbata
- 3. rząd Kazimierza Sabbata
- 4. rząd Kazimierza Sabbata
- 1. rząd Edwarda Szczepanika
- 2. rząd Edwarda Szczepanika
- Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego
- Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej
- Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej
- 1. rząd Józefa Cyrankiewicza
- Rząd Bolesława Bieruta/Józefa Cyrankiewicza
- 2. rząd Józefa Cyrankiewicza
- 3. rząd Józefa Cyrankiewicza
- 4. rząd Józefa Cyrankiewicza
- Rząd Józefa Cyrankiewicza/Piotra Jaroszewicza
- Rząd Piotra Jaroszewicza
- Rząd Piotra Jaroszewicza i Edwarda Babiucha
- Rząd Edwarda Babiucha/Józefa Pińkowskiego/Wojciecha Jaruzelskiego
- Rząd Zbigniewa Messnera
- Rząd Mieczysława Rakowskiego
- Rząd Tadeusza Mazowieckiego
- Rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego
- Rząd Jana Olszewskiego
- Rząd Hanny Suchockiej
- Rząd Waldemara Pawlaka
- Rząd Józefa Oleksego
- Rząd Włodzimierza Cimoszewicza
- Rząd Jerzego Buzka
- Rząd Leszka Millera
- 1. rząd Marka Belki
- 2. rząd Marka Belki
- Rząd Kazimierza Marcinkiewicza
- Rząd Jarosława Kaczyńskiego
- 1. rząd Donalda Tuska
- 2. rząd Donalda Tuska
- Rząd Ewy Kopacz
- Rząd Beaty Szydło
- 1. rząd Mateusza Morawieckiego
- 2. rząd Mateusza Morawieckiego
- 3. rząd Mateusza Morawieckiego
- 3. rząd Donalda Tuska